पत्थरीबाट जोगिन प्रशस्त पानी

Get Breaking National And World News, Broadcast Video Coverage, And Exclusive Interviews. Find The Top News Online, More Video Channel, Live Radio Station and Top Movies at Only NEWSALLABC. CLICK HERE ⇒ https://newsallabc.blogspot.it ⇐ FOR MORE UPDATES.

डा. सुबोध रेग्मी, मूत्र रोग विशेषज्ञ

निजामती अस्पताल, नयाँ बानेश्वर, काठमाडौँ

पिसाब बनेर निष्कासन नहुञ्जेलसम्मका प्रक्रियामा संलग्न हुने अंगहरूको प्रणालीलाई मूत्र प्रणाली भनिन्छ । यससँग सम्बन्धित सबै रोगलाई पिसाबसम्बन्धी रोग भनेर बुझ्न सकिन्छ । पिसाबका रोगलाई विशेष प्रकारको रोग भनेर परिभाषित गर्न कठिन हुन्छ । किनभने, यसमा विभिन्न प्रकारका रोग भेटिन्छन् ।

उमेर र व्यक्तिको जीवनशैलीका कारण मूत्र प्रणालीसम्बन्धी रोग फरक–फरक खालका हुन्छन् । स–साना बालबालिकालाई जन्मजात प्रकृतिका रोग लाग्छन् भने उमेर बढ्दै गएपछि वंशाणुगत रोग कम तर अन्य संक्रमित रोगको खतरा ज्यादा हुन्छ । विभिन्न अंगमा हुने संक्रमण, पत्थरी र प्रोस्टेट ग्रन्थीको समस्या पनि प्रमुख हो । ‘बिनाइन हाइपरप्लेजिया अफ प्रोस्टेट’ लाई हामी उमेरअनुसारको प्रोस्टेट भन्छौँ ।

किन हुन्छ इन्फेक्सन ?

सामान्यतया मूत्र प्रणाली ब्याक्टेरियाबाट सुरक्षित क्षेत्रमा पर्छ । कुनै पनि ब्याक्टेरिया मूत्र प्रणालीका अंगहरूमा आइसकेपछि संख्या बढाउँदै जाँदा संक्रमण हुन्छ र विभिन्न लक्षण देखिन्छन् । तलबाट माथि सर्ने प्रकृतिका समस्या देखिन्छन् । मूत्र नलीबाट जीवाणुको आक्रमण बढ्दै गएर मूत्र थैलीसम्म संक्रमण हुन सक्छ । बढ्दै गएमा मिर्गौलासम्म पुग्छ । पुरुषको तुलनामा महिलामा मूत्र प्रणालीको संक्रमणको जोखिम उच्च हुन्छ । किनभने, पुरुषको मूत्र नलीको लम्बाई करिब २० सेन्टिमिटरको हाराहारीमा हुन्छ भने महिलामा करिब ४ सेन्टिमिटर हुन्छ । गुप्तांगको बनावटलाई हेर्दा पनि पुरुषको तुलनामा महिलाको मलद्वार र मूत्र नलीको दूरी नजिक भएको हुनाले संक्रमणको सम्भावना बढी हुन्छ ।

पुरुषमा प्रोस्टेट वा स्टोनको समस्या भएमा पनि निरन्तर संक्रमणको खतरा भने रहन्छ । पुरुषमा पनि यौन जीवनमा सक्रिय अवस्थामा ब्याक्टेरियाको जोखिम बढी हुन्छ । वृद्ध भएपछि प्रोस्टेटका कारण पिसाब थैलीमा ज्यादा पिसाब संकलन भएमा पनि संक्रमण हुन सक्छ । सामान्य एकदुई जीवाणु मूत्र प्रणालीमा आउँदैमा फरक पर्दैन । तर, प्रतिरोधी क्षमता घटेमा भने संख्या बढ्दै गएर जीवाणुहरूले आक्रमण गर्न थाल्छन् । इन्फेक्सन भएमा पिसाब फेर्दा पोल्न थाल्छ । पिसाब नियन्त्रणमा समस्या हुन्छ । छिनछिनमा पिसाब गर्न जान मन लाग्छ । संक्रमण बढेमा कहिलेकाहीँ ज्वरो आउने र कामज्वरो छुट्ने लक्षण देखिन्छ । जीवाणुको संक्रमण पिसाब थैलीभन्दा माथि पुगेमा पेटका कोखा दुख्न थाल्छन् ।

पिसाबमा हुने जीवाणुको संक्रमणबाट बच्न प्रशस्त पानी पिउनुपर्छ । पानी पिउनाले नियमित पिसाब हुने क्रममा जीवाणु बगाइदिन्छ । जीवाणुले मूत्र प्रणालीभित्र पसेर आफ्नो संख्या वृद्धि गर्न पाउँदैनन् । गुप्तांगको सरसफाइमा पनि ध्यान दिनुपर्छ । पत्थरी र प्रोस्टेट समस्याका कारण पनि पिसाबमा संक्रमण हुने भएकाले यी रोगको बेलैमा उपचार गर्नुपर्छ ।

पत्थरी

पिसाबमा घोलिएर जाने तŒवको मात्रा बढी र पानीको मात्रा कम हुन थालेमा ती तŒव घोलिन सक्दैनन् र जम्मा हुन थाल्छन् । जसलाई हामी ‘सुपर स्याचुरेसन’ को अवस्था भन्छौँ । त्यसपछि क्रिस्टल बन्छ र त्यसले सानो ढुंगाको आकार लिन्छ । ढुंगा बन्ने सम्भावना सबैभन्दा बढी मिर्गौलामा हुन्छ र त्यहाँबाट नै तल झर्न थाल्छ । झरेको ढुंगा मूत्र नली र थैलीमा पुग्छ । मूत्र थैली आफैँमा पनि ढुंगा बन्न सक्छ ।

पत्थरी हुनुको मुख्य कारण पानीको मात्रा कम हुनु नै हो । त्यसरी पत्थरीका बिरामीलाई ज्यादा पानी पिउन सल्लाह दिइन्छ । पत्थरीले संक्रमणदेखि मिर्गौलाबाट निष्कासन रोकिने र त्यसबाट मिर्गौला सुन्निँदै जान्छ । पछि, मिर्गौला फेलसमेत हुन्छ । पत्थरी भएका अंगमा इन्फेक्सन भइरहने, पिप जम्मा हुने र कतिपय अवस्थामा घाउको रूप लिने खतरा रहन्छ ।

पत्थरीबाट जोगिन दिनमा कम्तीमा साढे दुई लिटर पिसाब हुने गरी पानी पिउनुपर्छ । युरिक एसिडका कारण पनि पत्थरी हुन सक्ने भएकाले नियन्त्रणमा राख्नुपर्छ । युरिक एसिडले पनि पत्थरको रूप लिन सक्छ । पिसाबमा अम्लपना बढेमा पनि पत्थरी हुन्छ ।

मोटोपनाले पिसाबमा अम्ल बढाउँछ । त्यसैले मोटोपना घटाउनुपर्छ । हामीले खानामा प्रयोग गर्ने रातो मासुले पनि अम्लपना बढाउँछ । पत्थरीबाट जोगिन मसलायुक्त खाना खानु हुँदैन । कोल्ड डिं«क्स, चकलेट, काजु र टमाटर खाँदा विचार गर्नुपर्छ । पत्थरी भएका मानिसमा फेरि दोहो¥याएर पत्थरी हुने भएकाले ज्यादा चनाखो हुनुपर्छ । पत्थरी भएकाहरूलाई १० वर्षको अवधिमा फेरि दोहोरिने सम्भावना करिब ५० प्रतिशत हुन्छ ।

प्रोस्टेटको समस्या के हो ?

प्रोस्टेटको समस्या केवल पुरुषहरूमा मात्रै हुन्छ । किनभने, महिलामा प्रोस्टेट ग्रन्थी नै हँुदैन । प्रोस्टेटको काम वीर्यमा तरलता दिनु हो । उमेर बढ्दै गएपछि हार्मोनको सन्तुलनमा गडबड आउँछ । त्यसैले प्रोस्टेट बढ्छ, पिसाब नलीलाई दबाब दिन्छ र प्रवाहमा समस्या आउँछ । पिसाब नै नहुने, भए छिनछिनमा जानुपर्ने अवस्था ल्याउँछ । कहिलेकाहीँ थाहै नपाई पिसाब चुहिन्छ । एकदमै पिसाबले च्याप्दासमेत पिसाब सुरु गर्न समस्या हुन सक्छ । पिसाब गर्दागर्दै प्रवाह पातलो भइदिन्छ । पिसाब सकिएपछि पनि बाँकी रहेको महसुस हुन्छ । कहिलेकाहीँ गर्दागर्दै पिसाब ठप्प रोकिने पनि हुन सक्छ ।

प्रोस्टेट समस्याको रोकथामको उपाय भने छैन । किनकि, उमेर बढ्ने क्रममा कतिपयमा समस्या देखिन सक्छ, कतिपयमा नदेखिन पनि सक्छ । प्रोस्टेटका कारण पिसाबमा समस्या देखिनासाथ त्यसले अरू समस्या निम्त्याउनुभन्दा पहिले नै उपचार गराउनु राम्रो हुन्छ । औषधिले काम नगरे अपरेसनको सहाराले प्रोस्टेट समस्या नियन्त्रणमा ल्याउन सकिन्छ ।